Parkinson Beyin Pili ile Cerrahi Tedavi

Yard. Doç. Dr. Mustafa AKGÜN

Parkinson Hastalığı Nedir?

Parkinson hastalığı beyindeki hücre dejenerasyonu (işlev kaybı ile hücre ölümü) ile giden bir nörolojik hastalıktır. Bu hastalıkta beyinde dopamin isimli bir molekülü üreten nöronların kaybı izlenmektedir. Dopamin salgılayan hücreler özellikle beyin sapında substantia nigra isimli bir bölgede bulunmaktadır ve bazal ganglia isimli, beyinde motor hareketin düzenlenmesi görevini üstlenmiş olan başka bir bölge ile yakın ilişki halindedir. Substantia nigradaki hücrelerin zamanından önce ölmesi sonucunda bazal gangliaya yeterli dopaminerjik sinyalin gitmemesi sonucunda bazal ganglianın beyin korteksindeki uyarıcı etkisi azalmakta, bunun sonucunda da hareketlerin yavaşlaması, titreme, denge kayıpları gibi yakınmaların oluşmasına neden olmaktadır.

Parkinson Hastalığının Sıklığı Nedir?

Parkinson hastalığı 50 yaşından önce başlaması çok nadirdir. özellikle ileri yaşlarda ortaya çıkmaktadır. Erkeklerde kadınlara göre yaklaşık olarak iki kat daha sık olarak izlenmektedir. 60 yaş üzerindeki insanlardaki sıklığı %1'dir. Görülme sıklığı yaklaşık olarak her 100.000 kişide 300'dür. Türkiye'de 60.000 civarında Parkinson hastasının olduğu tahmin edilmektedir. Giderek yaşlanan toplumumuzda sıklığın önümüzdeki yıllarda daha da artacağı düşünülmektedir.

Parkinson Hastalığının Belirtileri nedir?

Parkinson hastalığında parkinsonizm başlığı altında toplanan belirtiler bütünü izlenmektedir. Parkinsonizm temel olarak dört ögeden oluşur: 1. istirahat halinde izlenen titreme (tremor) 2. hareketlerin yavaşlaması (bradikinezi) 3. pasif eklem hareketlerini zorlaştıran kaslarda sertleşme (rijidite) 4. ayakta durma dengesinin bozulması (postural instabilite) Parkinson hastalığının motor bulguları ortaya çıkmadan bazı başka belirtiler kendini gösterebilir. Bunlar arasında ağrı, koku alma bozukluğu, REM uyku davranış bozukluğu (geceleri çok canlı rüyalar görüp, etrafındakilere zarar verebilecek vurma gibi bazı hareketlerle ortaya çıkan bir uyku bozukluğudur) ve otonomik sistem (mesane-bağırsak, tansiyon değişiklikleri gibi) bozuklukları gibi bulgular da izlenebilmektedir. Parkinson hastalığının tipik bulguları ortaya çıkmaya başladığında yürürken kolları iki yanda normal şekilde sallamama, elde, bacaklarda veya çenede istirahat döneminde titreme, mimiklerin kaybının izlendiği maske yüz belirtisi, yazının giderek küçülmesi şeklinde zor okunur bir yazıya sahip olma, göz kıpma sayısında azalma, öne eğik ve yavaş şekilde yürüme, sık düşmeler, küçük adımlarla yürüme, donup kalmalar, hareketin ve konuşma hızının yavaşlaması, yutma bozuklukları, kabızlık, cinsel işlev bozuklukları, depresyon, psikoz, hayal görme, halüsinasyon, gündüz uyuklama hali, dürtü kontrol bozukluğu, ciltte yağlanmanın artması (sebore), bunama da izlenebilir.

Derin beyin Stimülasyonu (DBS) ameliyatı, Parkinson Hastalığı, Esansiyel Tremor (el titremeleri) ve Distoni gibi hareket bozukluklarında uygulanan ve başarılı sonuçlar alınan bir cerrahi yöntemdir. Ayrıca Major Depresyon, Obsesif- Kompülsif Bozukluk (Takıntı Hastalığı) gibi Psikiyatrik hastalıklarda, bazı epilepsi hastalarında, Tourette Sendromunda (Tik hastalığı) ve bazı Huntington vakalarının tedavisinde etkin olan bir cerrahi uygulamadır.

Hastalıkların ortak noktaları belirli beyin bölgelerindeki aktivite bozukluğundan kaynaklanıyor olmalarıdır. Beyinde aktivite bozukluğu olan bölge hastalığa göre değişiklik gösterir. Bugünkü bilgimiz dahilinde bahsedilen beyin bölgeleri arasında oluşan bu hataya bir nevi kısa devre neden olmaktadır ve hastalıkların ana semptomlarından sorumlu tutulmaktadır. Derin beyin stimülasyonunun, beyin bölgeleri arasında var olan bu kısa devreyi düzelterek etki gösterdiği düşünülmektedir. DBS yöntemi dikkatli ve doğru seçilmiş hasta grubunda çok etkili bir tedavidir. Bir diğer deyişle DBS tüm hareket bozukluğu hastaları için çok uygun bir tedavi yöntemi olmayabilir.

DBS ameliyatında beyindeki derin merkezlere hastanın durumuna gore tek taraflı ya da iki taraflı elektrod yerleştirilir. Bu elektrodlar cilt altına yerleştirilen uzatma kablolarıyla köprücük kemiği altındaki göğüs bölgesine ya da karın bölgesine yerleştirilen batarya ile birleştirilir. Böylece bataryanın sağladığı sürekli elektrik uyarımıyla beyinde elektrodların yerleştirildiği derin merkezlere elektrik gönderilir ve yayılır. Yüksek frekanslı olarak yapılan bu uyarımlar, beyindeki bazı bölgelerde bulunan kısa devreyi düzelterek hastalarda titreme, donma, hareket azlığı gibi şikayetlerin azalmasını ya da tamamen düzelmesini sağlar.

1. Parkinson Depresyon Nedeni Olabilir; Yrd. Doç. Dr. Mustafa Akgün, www.bey-om-sin.com, 2015, İstanbul, Türkiye

2. Parkinson Hastalığı Hakkında Genel Bilgi Yrd. Doç. Dr. Mustafa Akgün, www.bey-om-sin.com, 2015, İstanbul, Türkiye

3. Parkinson Hastalığı Nedir? Yrd. Doç. Dr. Mustafa Akgün, www.bey-om-sin.com, 2015, İstanbul, Türkiye

4. Surgical Treatment of the Parkinson Disease? Special Feature, Mr. Joohn Yianni and Prof. Tipu Aziz, Oxford University Department of Physiology, Oxford Univertsity, Oxford, 2003

5. Deep brain stimulation of the subthalamic nucleus for the treatment of Parkinson's disease Lancet Neurol 2009; 8: 67–81, Department of Neurosurgery and Neurology, University of Grenoble, CHU Albert Michallon, Grenoble, France (A L Benabid MD, S Chabardes MD, P Pollak MD); and Department of Anatomy and Histology, Offi ce of Medical Education, Faculty of Medicine, University of Sydney, Sydney, NSW, Australia (J Mitrofanis PhD) Correspondence to: Alim Louis Benabid, Department of Neurosurgery and Neurology, University of Grenoble, CHU Albert Michallon, 38700 Grenoble, France AlimLouis@aol.com

6. Pallidal versus Subthalamic Deep-Brain Stimulation for Parkinson's Disease; Kenneth A. Follett, M.D., Ph.D., Frances M. Weaver, Ph.D., Matthew Stern, M.D., Kwan Hur, Ph.D., Crystal L. Harris, Pharm.D., Ping Luo, Ph.D., William J. Marks, Jr., M.D., Johannes Rothlind, Ph.D., Oren Sagher, M.D., Claudia Moy, Ph.D., Rajesh Pahwa, M.D., Kim Burchiel, M.D., Penelope Hogarth, M.D., Eugene C. Lai, M.D., Ph.D., John E. Duda, M.D., Kathryn Holloway, M.D., Ali Samii, M.D., Stacy Horn, D.O., Jeff M. Bronstein, M.D., Ph.D., Gatana Stoner, R.N., C.C.R.C., Philip A. Starr, M.D., Ph.D., Richard Simpson, M.D., Ph.D., Gordon Baltuch, M.D., Ph.D., Antonio De Salles, M.D., Ph.D., Grant D. Huang, Ph.D., and Domenic J. Reda, Ph.D., for the CSP 468 Study Group* N Engl J Med 2010;362:2077-91.

7. Comparison of Pallidal and Subthalamic Nucleus Deep Brain Stimulation for Advanced, Parkinson???s Disease: Results of a Randomized, Blinded Pilot Study; Kim J. Burchiel, M.D., Valerie C. Anderson, Ph.D., Jacques Favre, M.D., John P. Hammerstad, M.D.Departments of Neurological Surgery (KJB, VCA, JF) and Neurology (JPH), Oregon Health Sciences University, Portland, Oregon

8. What is Parkinson Disease National Parkinson Foundation: Homepage; http://www.pdf.org/